De agenda van zelfstandige juristen en advocaten voor 2024?

Je hoort 'm vaak; "regeren is vooruitzien". Een cliché natuurlijk, maar geen gek idee om dit als zelfstandige professional af en toe ter harte te nemen. En wat is nou een beter moment dan het begin van het jaar om stil te staan bij wat er op je pad gaat komen?

Veranderende ZZP-wetgeving

Of we komend jaar echt concrete ontwikkelingen in het ZZP-dossier gaan zien, is de vraag. Er wordt gewerkt aan een wetsontwerp waarmee ‘inbedding’ van werkzaamheden in een organisatie een zeer sterke indicatie van ‘gezag’ gaat worden (gezag -> dienstverband). Als dat doorgaat, zal de impact voor vakgenoten die als interimmer werken groot zijn, want dan kunnen zij geen interim rollen in teams met andere juristen meer vervullen. Die zijn namelijk ‘ingebed’ en kunnen dan alleen nog vanuit een dienstverband en niet als ZZP’er uitgevoerd worden.

In mijn ogen is dit een onlogisch en onrealistisch plan dat vooral lijkt te zijn ingegeven door de wens om zoveel mogelijk zelfstandigen weer in een dienstverband te dwingen. Voor mijn netwerkcollega’s bij WeLegal Network zal ik er op een later moment nog wel dieper op ingaan, maar voor nu volsta ik ermee de verwachting uit te spreken dat dit voorstel in de huidige vorm niet tot wet zal komen.

Dat betekent niet dat je er niets mee moet. Veel HR-afdelingen die wat verder van de materie staan, zijn al enthousiast begonnen met anticiperen op wat tot voor kort de aanstaande nieuwe wetgeving leek. In hun behoefte zaken overzichtelijk en simpel te maken, gaat de nuance soms verloren. Daar kun je als interim jurist behoorlijk last van krijgen. Ik heb nu al geluiden gehoord van netwerkcollega’s die tegenwerking ondervinden bij nieuwe opdrachten omdat die volgens HR niet door een ZZP’er uitgevoerd kunnen worden.

Die HR-benadering klopt niet, maar dat weet men soms niet. Zorg dus dat je goed kunt uitleggen waarom hun beleid niet strookt met de werkelijke stand van de regelgeving. 

Ik wens je meer ondernemerschap

Het blijft een onderwerp waar we als juristen vaak een beetje mee worstelen. Het heeft de geur van opportunisme, commercie en geld verdienen. Niet chique en bovendien iets wat velen spannend, om niet te zeggen eng vinden. Toch wens ik je in 2024 meer ondernemerschap, niet in de laatste plaats omdat ik verwacht dat als er nieuwe wetgeving of jurisprudentie komt over de beoordeling van arbeidsrelaties, dat ondernemerschap een belangrijke rol gaat spelen.

Maar je moet je natuurlijk niet als ondernemer gedragen alleen omdat je niet ergens in dienstverband gedwongen wilt worden. Nee, onder ondernemerschap versta ik vooral dat je bewust en actief aan de slag gaat met je rol en positie in de markt. Zet een stip op de horizon en maak een plan, hoe simpel ook, waarmee je daar gaat komen. Om er nog een van mijn favoriete gezegdes in te gooien: Only dead fish go with the flow.

Dat plan hoeft natuurlijk niet te gaan over manieren om meer geld te verdienen. Je doel kan alles zijn wat je belangrijk vindt en graag zou willen. Hetzelfde verdienen, maar minder werken bijvoorbeeld, of meer strategisch adviseren dan uitvoeren. Of een ander soort cliënten bedienen, of werk doen dat meer impact heeft voor de samenleving. Misschien wil je wel heel ander werk gaan doen. Allemaal doelen waarvan je de verwezenlijking niet aan het toeval wilt overlaten, lijkt me. Benader de realisatie ervan als ondernemer en maak er een (business)plan voor.

Ja, daar is-ie: A.I.

Sorry, ik vertel je niets nieuws, maar ik ontkom er niet aan: je moet in 2024 hands-on aan de slag met generative artificial intelligence. Dat moet natuurlijk iedere jurist, maar jij als zelfstandig ondernemer nog meer dan degenen die ergens in dienst zijn. Voor hen is er vast wel een baas die op enig moment waarschuwt dat ze aan de bak moeten om niet buiten spel te komen staan. Jij als zelfstandig jurist, moet zelf die baas zijn.

Dus… ga aan de slag met ChatGPT en Google Bard, houd bij welke tools er al zijn voor juristen, en experimenteer en ontdek hoe je de technologie voor je kunt laten werken. Liever in kleine stapjes dan dat het ineens je hele praktijk overhoop gooit. Ben je een echte digibeet? Laat je niet afschrikken en zoek aansluiting bij anderen die er ook mee aan de slag willen. Echt, dit gaat de komende jaren serieuze impact hebben op ons werk. Je hoeft er niet in voorop te lopen, maar zorg dat je straks niet buiten spel staat.

Krachten bundelen?

Een aantal vrije vakgenoten zal, terugkijkend op het afgelopen jaar, bij zichzelf te rade gaan of het niet een goed idee is om een samenwerking met anderen aan te gaan. Nu wil ik vooropstellen dat ik denk dat samenwerken ALTIJD goed is voor juristen. Maar de vraag is welke vorm die samenwerking moet hebben.

De meeste zelfstandige juristen en advocaten zijn beter af als happy single met informele samenwerkingen en kennisdeling, dan met kostbare -vrijheidsbeperkende- geformaliseerde structuren, merken, websites, kantoorlocaties, etc.. Maar er zijn zeker uitzonderingen.

Denk jij aan samenwerken? Dan is mijn opdracht aan jou om komende tijd rücksichtslos eerlijk op een rij te zetten wat je uit die samenwerking zou willen halen, maar ook wat je echt bereid bent daar zelf voor te doen, of op te offeren.

Dat zeg ik omdat ik langzamerhand een behoorlijke expert geworden ben als het op samenwerken tussen zelfstandige juristen/advocaten aankomt. Ik heb gezien dat de beste samenwerkingen ontstaan tussen professionals die ieder voor zich al in staat zijn om een goed lopende praktijk op te bouwen en die samenwerken om cliënten beter te kunnen helpen. Ik zie ook moeizame, weinig succesvolle samenwerkingen. Die worden vaak aangegaan omdat de deelnemers zich kwetsbaar voelen in hun eentje, of niet tevreden zijn over hun marktpositie, hun inkomen, of hun status als zelfstandige professional zonder personeel.

Je concurrenten staan te trappelen

Zelfstandig werken als jurist is fantastisch. De vrijheid, de afwisseling, de inkomsten, what’s not to like? Precies! Logisch dus dat steeds meer vakgenoten zich ontworstelen aan hun knellende dienstverband en zich als zelfstandige vestigen.

Allemaal zoeken ze hetzelfde als jij: uitdagende -dikbetaalde- opdrachten, juridische afdelingen om op te zetten, teams om te leiden, echt impact die je kunt maken. Gave aansprekende cliënten, scale-ups, coole sport- of modemerken, hippe start-ups. Liefst duurzaam en met een duidelijke missie waar de mensheid beter van wordt.

Ok, ik chargeer, maar de concurrentie neemt toe. Dat is geen probleem want vooralsnog is er voor iedereen ruimte in de markt. Punt is alleen wel dat naarmate er meer concurrenten zijn, je er iets meer effort in moet steken om te zorgen dat de cliënten die echt bij je passen jou wel weten te vinden en herkennen als hún jurist. En niet dat ze dan bij een ander uitkomen.

De beste manier om je te wapenen tegen concurrentie is door te zorgen voor herkenbaarheid en door je te onderscheiden van je concurrenten. Dat betekent keuzes maken komend jaar. Meer daarover vind je in deze oude blogpost, die actueler is dan ooit.

Persoonlijke ontwikkeling

Het hoort ook bij ondernemerschap: werken aan je eigen ontwikkeling. Heb je daar al plannen voor in 2024? Niet? Maak ze dan nu en hang er ook een budget aan, want anders komt het er niet van. Vraag me trouwens af, zou het ‘persoonlijke’ ontwikkeling genoemd worden, omdat je er persoonlijk mee aan de bak moet?

Je investeert om je talenten en je potentieel te ontwikkelen en daarmee relevant te blijven als juridische professional. Zie het als onderhoud en noodzakelijke upgrades van de enige asset van je eigen kleine bedrijf: jij. Zorg je daar niet voor, dan neemt je marktwaarde geheid af. Dat gaat het snelst in vakgebieden waar de ontwikkelingen snel gaan. Je merkt het aan het feit dat je vaker gepasseerd wordt voor de echt leuke opdrachten, druk op je tarief ervaart en vaker genoegen moet nemen met bulkwerk. Uiteindelijk worden de periodes waarin je te weinig werk hebt steeds langer, tot op een dag de telefoon niet meer gaat…

Maar zelfs als je het niet zou doen om relevant te blijven als professional, dan nog gun ik je voor 2024 veel persoonlijke ontwikkeling. Als je je het kunt veroorloven – en dat kunnen de meesten van ons – gun jezelf dan tijd en budget om nieuwe kennis, vaardigheden en inzichten te ontwikkelen. Dat verdien je toch?

Hoe ga je het doen met tarief komend jaar?

Mijn netwerkcollega’s bij WeLegal Network hebben me er al vaker over gehoord de afgelopen maanden: zorg ervoor dat je tarief zich ontwikkelt. Vroeger was ik er nooit zo mee bezig, maar de economische ontwikkelingen van de laatste jaren hebben me de ogen geopend. Dit is een door veel vakgenoten verwaarloosd aspect van hun zelfstandig ondernemerschap.

Nu denk je misschien; ‘al die hassle voor een paar centen’, maar als je het zelf niet nodig hebt om je kinderen te laten studeren of je hypotheek af te lossen, doneer het dan aan doelen of mensen die er wel om zitten te springen. Op jaarbasis loopt het namelijk in de duizenden euro’s die je, als je tarief niet doorontwikkelt, in feite weggeeft aan grote organisaties die er verder weinig mee doen. Zonde toch?

Je hikt er misschien tegenaan om met cliënten het gesprek erover te voeren, maar dat moet toch. Je bent eigen baas, je krijgt niet meer vanzelf ‘een periodiek’ erbij als je maar lang genoeg netjes je best doet. In deze blog voor Mr Magazine wat tips. We staan nu aan het begin van het jaar, dus je hebt tijd genoeg om te bedenken hoe je het in 2024 gaat aanpakken.

Lang verhaal kort: je hebt het zelf in de hand

Ja, terwijl ik zo zit te schrijven, merk ik dat; èn ik nog wel even door kan gaan, èn dat een aantal thema’s op de agenda voor 2024 niet nieuw zijn. Ergens is dat logisch. Het is altijd al zo geweest dat je toekomstige succes als zelfstandig jurist vooral bepaald wordt door je eigen acties en beslissingen. Je werkplezier trouwens ook!

En mag ik dan afsluiten met nog zo’n mooi cliché? “De beste manier om de toekomst te voorspellen is door ‘m zelf te creëren”. Zullen we dat doen dit jaar?